Najwcześniejszy zamek krzyżacki na ziemi chełmińskiej, zbudowany na planie podkowy, prezentuje wcześniejszą formę rozwoju zamków krzyżackich, jeszcze przed ustaleniem się typowego zamku konwentualnego w postaci regularnego czworoboku.

Budowę zaczęto w latach 50. XIII wieku, ukończono w drugiej ćwierci XIV wieku. Prawdopodobnie od początku była to siedziba komtura. W roku 1454 zamek został wzięty szturmem przez mieszczan toruńskich, a następnie prawie całkowicie zburzony. Wydarzenia te zapoczątkowały wojnę trzynastoletnią.

W okresie nowożytnym teren zamkowy był wykorzystywany jako bastion oraz wysypisko śmieci. Dopiero w 1966 roku ruiny zamku uporządkowano, odsłaniając zachowane do wysokości ok. 1,5 m mury parteru. Odnalezione wtedy detale architektoniczne (maswerki, zworniki) znalazły się w podziemiach zamku oraz w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu.

Z budynków zamku głównego do dzisiaj zachowała się wieża ustępowa (gdanisko) wraz z prowadzącym do niej gankiem, fosa, dolne partie murów parteru i ośmiobocznej wieży i piwnice. Na terenie przedzamcza zachowały się budynki związane z zamkiem - dawny szpital (częściowo zburzony w końcu XIX w.) i młyn górny, a także znaczne odcinki murów przedzamcza z kilkoma bramami (w tym m.in. Młyńską i Menniczą).

Dzisiaj zamek, zakonserwowany jako trwała ruina, służy celom turystycznym i dydaktycznym. Poza wycieczkami organizowane są tutaj także festiwale uliczne, happeningi, imprezy masowe i turystyczne (pikniki, strzelanie z łuku, pokazy mody itp.). W Fosie Zamkowej organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Kontakt" oraz Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chrześcijańskiej Song of Songs.

Źródło: Wikipedia