Wydział Prawa i Administracji UMK
24.09.2009
OPIS MIEJSCA
Kiedy w sierpniu 1945 roku powołano do życia Uniwersytet Mikolaja Kopernika - z dwoma tylko wydziałami: Humanistycznym i Matematyczno-Przyrodniczym - Delegat Ministra Oświaty do organizowania toruńskiej uczelni i jednocześnie rektor, prof. Ludwik Kolankowski podjął w ministerstwie starania o zgodę na utworzenie trzeciego wydziału, przekonując o konieczności zapewnienia mieszkańcom Pomorza dostępu do studiów prawniczych.

Już w październiku pojawiło się urzędowe ogłoszenie o zapisach na Wydział Prawno-Ekonomiczny, choć rozporządzenie o jego utworzeniu wydano 25 listopada 1945 r. Na potrzeby Wydziału przeznaczono budynek byłej Wojewódzkiej Kasy Oszczędności, któremu nadano nazwę Collegium Minus (popularnie jest on nazywany harmonijką).

Od samego początku Wydział rozpoczął pracę na czterech latach studiów, umożliwiając kontynuowanie nauki tym studentom, których kształcenie przerwała wojna. Tylko na pierwszy rok przyjęto w roku akademickim 1945/46 - 585 słuchaczy. Wykłady rozpoczęły się już pod koniec listopada. Jednak przez długi jeszcze czas wiele wysiłków i zaangażowania pochłaniały starania o wyposażenie pomieszczeń wydziałowych i zgromadzenie księgozbioru.

Od samego początku Wydział rozpoczął pracę na czterech latach studiów, umożliwiając kontynuowanie nauki tym studentom, których kształcenie przerwała wojna. Tylko na pierwszy rok przyjęto w roku akademickim 1945/46 - 585 słuchaczy. Wykłady rozpoczęły się już pod koniec listopada. Jednak przez długi jeszcze czas wiele wysiłków i zaangażowania pochłaniały starania o wyposażenie pomieszczeń wydziałowych i zgromadzenie księgozbioru.

Na początku 1946 roku odbyło się inauguracyjne posiedzenie Rady Wydziału, w którym wybrano pierwsze władze dziekańskie. Dziekanem został prof. Michał Wyszyński - kierownik Katedry Prawa Kościelnego. Od następnego roku akademickiego aż do roku 1953 w jego rękach spoczywała funkcja prodziekana, natomiast dziekanem był prof. Władysław Namysłowski - kierownik Katedry Prawa Narodów.

Na Wydziale utworzono szesnaście katedr. Wśród kierujących nimi w pierwszych latach działania Uczelni profesorów byli - oprócz wyżej już wymienionych - uczeni tej miary, co prof. Wojciech Hejnosz (Katedra Historii Ustroju i Prawa Polskiego), prof. Karol Koranyi (Katedra Historii Ustroju Państw Zachodnioeuropejskich), prof. Jerzy Śliwowski (Katedra Prawa Karnego), prof. Władysław Siedlecki (Katedra Postępowania Cywilnego), prof. Wiktor Kornatowski (Katedra Teorii Państwa i Prawa).

Przez pierwszy rok nauki opierano się na programie przedwojennym, później w programie studiów, obok przedmiotów tradycyjnych, znalazły się nowe: prawo pracy, prawo wyznaniowe, medycyna sądowa.

W latach 1945-1948 przy Wydziale afiliowane było Studium Prawno-Admnistracyjne w Olsztynie - zalążek późniejszych studiów administracyjnych.

Pierwotny zamysł kształcenia na Wydziale również w zakresie nauk ekonomicznych okazał się niemożliwy do zrealizowania z powodu braku specjalistów z tej dziedziny. Z początkiem roku akademickiego 1948/49 Wydział przemianowano na Wydział Prawa, utrzymując Katedrę Ekonomii Politycznej i pozostawiając ekonomię jako jeden z przedmiotów w programie nauczania prawa.

W 1951 roku - a więc w okresie ataku władz stalinowskich na środowiska naukowe - ministerstwo podjęło decyzję o wstrzymaniu zapisów na Wydział. Już dwa lata wcześniej na miejsce czteroletniego cyklu studiów wprowadzono trzyletni, tak więc z chwilą opuszczenia uczelni przez studentów przyjętych w roku akademickim 1950/51 działalność Wydziału została przerwana. Prośby kierowane przez władze Uczelni i Wydziału do ministra pozostały bez echa.

Do 1953 roku Uniwersytet opuściło 1099 magistrów prawa i 316 absolwentów studiów prawniczych I stopnia. W tym samym czasie przeprowadzono na wydziale 24 przewody doktorskie. Oczywistym skutkiem likwidacji Wydziału było znaczne ograniczenie dostępu do studiów prawniczych mieszkańcom Pomorza.

Polityczna "odwilż" z października 1956 roku przyniosła szansę na przywrócenie Wydziału Prawa. Starania podjęte przez Uniwersytet w Ministerstwie szkół Wyższych zakończyły się sukcesem. Odtworzony Wydział ulokowano na powrót w Collegium Minus, powołano kierowników katedr, a ministerstwo wiosną 1958 roku oficjalnie zapowiedziało wznowienie działalności Wydziału Prawa w roku akademickim 1958/59. Zainteresowanie podjęciem studiów na reaktywowanym Wydziale było tak duże, że liczba kandydatów prawie trzykrotnie przekroczyła ustalony przez ministerstwo limit przyjęć. Na pierwszy rok przyjęto 90 osób.

Do pracy na Wydziale powróciła z innych ośrodków uniwersyteckich część pracowników z pierwszego okresu jego istnienia, m. in. prof. W. Kornatowski, prof. J. Śliwowski, a także z Wydziału Humanistycznego - szczególnie zasłużony w pracach nad ponownym zorganizowaniem Wydziału - prof. Wojciech Hejnosz, który wybrany został też pierwszym dziekanem reaktywowanego Wydziału Prawa. W 1960 roku jego miejsce zajął prof. Wacław Dawidowicz - kierownik Katedry Prawa Administracyjnego.

Ponowne organizowanie Wydziału wiązało się z trudnościami. Istniał problem z odzyskaniem księgozbioru poszczególnych katedr, brakowało pomieszczeń (budynek musiał bowiem pomieścić jeszcze katedry geografii i Wydziału Sztuk Pięknych, kwesturę UMK i Studium Wojskowe). Te i inne trudności nie przeszkodziły w otwarciu w 1961 roku nowego kierunku - administracji - w ramach utworzonego Zawodowego Studium Administracji, kształcącego w trybie zaocznym. Nie przeszkodziły też one w powołaniu studenckiego Koła Naukowego Prawników UMK, jak również Międzywydziałowego Koła Penitencjarnego, które już na początku swej działalności mogły pochwalić się znacznymi osiągnieciami.

W 1963 roku opuściła uczelnię pierwsza grupa 69 magistrów. Jednocześnie Wydział stopniowo zwiększał liczbę przyjmowanych słuchaczy. Na początku lat sześćdziesiątych liczba studentów samego tylko prawa zbliżała się do 700, by w kolejnych latach poziom ten poważnie przekroczyć. Do tego doliczyć trzeba studentów uruchomionego od roku 1964/65 Studium Zaocznego Prawa. Otwarcie zaocznych studiów prawniczych na UMK miało ogromne znaczenie dla całego regionu Polski północnej.

Wzrostowi liczby studentów towarzyszył wzrost liczby pracowników naukowych. Rok 1968 przyniósł pierwsze doktoraty absolwentów odrodzonego Wydziału, w tym obecnych profesorów: Andrzej Marka, Mirosława Nesterowicza, Janusza Justyńskiego.

Kolejnymi dziekanami byli: w latach 1965-67 prof. Aleksander Kunicki, w latach 1967-69 prof. Jan Krajewski, w latach 1969-72 prof. Wacław Szyszkowski. temu ostatniemu Wydział zawdzięcza radykalne otwarcie kontaktów międzynarodowych.

Po 1968 r. władze państwowe rozpoczęły na wszystkich uniwersytetach reformy zmierzające w kierunku centralizacji struktur. Z początkiem roku akademickiego 1969/70 pod hasłem przedsięwzięć naukowo-badawczych zlikwidowano 15 dotąd samodzielnych katedr, powołując na ich miejsce 3 instytuty: Instytut Prawa Państwowego i Administracyjno-Gospodarczego, obejmujący 6 zakładów, Instytut Prawa Sądowego, obejmujący 7 zakładów (od 1971 r. - 8) i Instytut Historyczno-Prawny, obejmujący 4 zakłady. Zmieniono też nazwę Wydziału na Wydział Prawa i Administracji.

Na początku lat siedemdziesiątych, pomimo odejścia kilku pracowników na nowo utworzony Uniwersytet Gdański, wzrosła liczebność kadry naukowej. Dzięki temu możliwe stało się rozszerzenie zakresu kształcenia na administracji. Obok istniejącego Zawodowego Studium Administracji zaczęło działać w 1971 r. dwuletnie studium II stopnia (magisterskie) w trybie zaocznym i w 1972 r. - studium stacjonarne. W latach siedemdziesiątych Wydział prowadził ponadto punkt konsultacyjny zaocznych studiów prawa i administracji w Olsztynie.

W 1972 r. zmieniono podział na instytuty, zgodnie z podnoszonymi na Wydziale postulatami. Odtąd istniały: Instytut Administracji i Zarządzania, Instrytut nauk Prawno-Ustrojowych, Instytut Prawa Cywilnego, Instytut Prawa Karnego, Instytut Historyczno-Prawny, przy czym wprowadzono niewielkie zmiany w podziale na zakłady.

W latach sześćdziesiątych i na początku lat siedemdziesiątych miały miejsce habilitacje sporej części obecnych profesorów Wydziału. Odbywały się one na innych uniwersytetach. Wydział Prawa i Administracji UMK uzyskał prawo nadawania stopnia doktora habilitowanego w 1975 r. Od tego czasu do chwili obecnej przeprowadzono na Wydziale 38 habilitacji.

W latach siedemdziesiątych funkcję dziekana sprawowali: prof. Czesław Jackowiak (1972-76), prof. Jan Głuchowski (1976-78), prof. Andrzej Marek (1978-1981). W tym okresie stale powiększała się liczba studentów, by pod koniec lat siedemdziesiątych osiągnąć liczbę blisko 1200 z tym, że w latach 1973-80 cykl stacjonarnych studiów prawniczych był nie pięcioletni, lecz czteroletni. Wyposażenie Wydziału pozostawało stosunkowo ubogie, choć w niektórych dziedzinach, np. historyczno-prawnej zgromadzony był już liczny i cenny księgozbiór, natomiast Zakład Kryminalistyki mógł pochwalić się okazałymi zbiorami broni palnej. Urządzono bibliotekę wydziałową, nieocenioną pomoc dla studentów.

W omawianym czasie liczba obronionych na Wydziale prac doktorskich była już znaczna - ponad 120 prac, licząc od momentu reaktywowania Wydziału. Zorganizowano też studia podyplomowe. Od połowy lat osiemdziesiątych studia administracji były już prowadzone tylko w ramach pięcioletniego Zaocznego Studium Administracji. Studentów nadal przybywało. W roku akademickim 1991/92 ich liczba doszła do 1900, z czego 1181 pozostawało na studiach stacjonarnych.

W latach osiemdziesiątych funkcję dziekana sprawowali: prof. Jan Łopuski (1981-82), prof. Mirosław Nesterowicz (1982-85), doc. Eligiusz Drgas (1986-87), prof. Marian Filar (1987-90). w roku 1990 dziekanem Wydziału został wybrany prof. Ryszard Łaszewski, który pełnił tę funkcję przez dwie kadencje do 1996 r. W latach 1996-99 dziekanem był prof. Grzegorz Goździewicz, zaś od roku 1999 funkcję tę pełni prof. Zbigniew Witkowski.

W latach dziewięćdziesiątych zanotowano utrzymujący się olbrzymi postęp w rozwoju kontaktów Wydziału z zagranicą - goszczono uczonych zagranicznych, zorganizowano sesja naukowe, wielu pracowników naukowych przebywało na stypendiach i odbywało misje naukowe w wielu najbardziej odległych zakątkach świata. Były to m. in. Australia, Japonia, USA, Meksyk, a nadto Włochy, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Finlandia, Hiszpania, kraje Beneluxu oraz wszystkie kraje Europy środkowo-wschodniej. Wielu młodych pracowników naukowych Wydziału miało możliwość skorzystania ze stypendiów przyznanych im ze środków Funduszu im. Ireny i Wacława Szyszkowskich, działającego na Wydziale od ponad 16 lat. Od 1981 r. do chwili obecnej obroniono 88 prac doktorskich.

Przełomowy dla Polski rok 1989 przyniósł możliwość wyzwolenia się z narzuconych rygorów w zakresie organizacji Wydziału i toku studiów. Zarządzeniem Rektora z 18.12.1990 r. zniesiony został podział na instytuty i zakłady. Ich miejsce zajęły 24 katedry, przy czym znamiennym faktem było wyodrębnienie się Katedry Prawa Kanonicznego i Katedry Praw Człowieka i Prawa Europejskiego. W 1996 roku utworzono też w ramach Wydziału Zakład Prawa Budżetowego i Finansów Samorządu Terytorialnego. W 2000 r. w ramach Katedry Prawa Cywilnego i Międzynarodowego Obrotu Gospodarczego powołano Zakład Prawa Morskiego, kontynuujący wielkie tradycje badań nad prawem morskim w ośrodku toruńskim.

Od roku akademickiego 1990/91 wprowadzono nowoczesny system studiów, oparty na zasadzie fakultatywności części przedmiotów. Rada Wydziału Prawa i Administracji w 1999 r. zatwierdziła też Europejski System Punktów Kredytowych (ECTS).

Od 1996 roku systematycznie wzrasta liczba bardzo dobrych studentów korzystających z indywidualnego toku studiów. Co roku coraz większa liczba studentów, korzystając ze stypendiów oferowanych najpierw przez program Unii Europejskiej TEMPUS a obecnie SOKRATES/ERASMUS, odbywa semestralne lub roczne studia na uniwersytetach w Utrechcie, Regensbergu i Antwerpii. Dziesiątki studentów ukończyło dwuletnie, anglojęzyczne studia w zakresie prawa brytyjskiego i europejskiego, oferowane przez Uniwersytet w Cambridge oraz przez niezwykle dynamicznie działające Centrum Studiów Europejskich UMK im. Jeana Monneta, kierowane przez prof. Janusz Justyńskiego. Słuchacze Centrum mieli możliwość odbywania studiów w Hull w Wielkiej Brytanii i w Joensu w Finlandii. Liczna grupa studentów prawa, korzystając z oferty bardzo prężnie działającej Lokalnej Grupy ELSA (Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa), odbywała staże zawodowe w kancelariach adwokackich, sądach i urzędach państwowych w Turcji, Finlandii, Słowenii, Niemczech, we Francji i w Austrii.

Wydział posiada bogatą bibliotekę wyposażoną w 81.000 książek i 1670 naukowych periodyków prawniczych. Wydawane są na Wydziale seryjnie lub nieperiodycznie następujące czasopisma naukowe: Acta Universitatis Nicolai Copernici - Folia Iuridica, Comparative Law Reviev, Toruński Rocznik Praw Człowieka i Pokoju, Toruńskie Studia Polsko-Włoskie.

Łączna liczba słuchaczy studiów stacjonarnych wynosi obecnie 1853, a studiów zaocznych 5321. Studia dzienne rokrocznie kończy około 300 absolwentów. Co się tyczy studiów zaocznych, to tylko w roku akademickim 2000/2001 zaoczne studia prawnicze ukończyło 410 osób; wyższe zawodowe studia administracyjne z tytułem licencjata ukończyły 415 osoby, zaś magisterskie administracyjne studia uzupełniające ukończyło 330 osób.

Studia zaoczne prawnicze i administracyjne na dużą skalę prowadzone są na Wydziale od roku akademickiego 1993/1994. Zwiększone nabory studentów zaocznych uzasadnione były ogromnym powodzeniem, jakim cieszyły się wśród młodzieży studia prawnicze i administracyjne oraz były odpowiedzią na wzrost zainteresowania dobrze wykształconą kadrą prawniczą i administracyjną ze strony Państwa w dobie jego gwałtownych i gruntownych przeobrażeń ustrojowych.

Środki uzyskane z opłat za studia prawnicze Wydział Prawa i Administracji bardzo racjonalnie i odpowiedzialnie zainwestował w budowę nowego gmachu. Promotorami i Wielkimi Budowniczymi Collegium Iuridicum Novum byli b. Rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, prof. Andrzej Jamiołkowski oraz ówczesny Dziekan Wydziału, prof. Ryszard Łaszewski. Zadanie budowy nowego gmachu Wydziału stanowiło następnie cel priorytetowy zespołu dziekańskiego, kierowanego przez prof. Grzegorza Goździewicza, a następnie prof. Zbigniewa Witkowskiego. Idea budowy, silnie wsparta srodkami z budżetu państwa przy niezwykłej życzliwości od 1999 r. także nowych władz rektorskicj z Jego Magnificencją Rektorem prof. Janem Kopcewiczem na czele nabrała realnych kształtów w październiku 1999 r. Wówczas Uniwersytet dokonał odbioru pierwszego etapu budowy gmachu Wydziału Prawa i Administracji, a w końcu lipca 2000 r. UMK odebrał z rąk budowniczych całość gmachu, usadowionego na powierzchni 16 tys m kw. pośród pięknego bielańskiego lasku sosnowego, gmachu liczącego wewnątrz około 9 tys m kw.. Fasadą swoją utrzymaną w architektonicznej konwencji "Harmonijki", nowy budynek przypomina dawną siedzibę z Fosy Staromiejskiej 1a.

Dla dopełnienia obrazu Wydziału nalezy dodać, że Wydział Prawa i Administracji od pięciu lat (rok akademicki 1997/98) prowadzi studia doktoranckie oraz wiele niezwykle atrakcyjnych i cieszących się znaczną popularnością słuchaczy z całej Polski studiów podyplomowych.

Cały rozległy proces dydaktyczny i naukowy (wykłady, ćwiczenia i seminaria) prowadzony jest siłami zaledwie 99 nauczycieli akademickich, w tym, 20 profesorów tytularnych, 15 doktorów habilitowanych na stanowisku profesora UMK, 7 doktorów habilitowanych a ponadto 31 doktorów i 26 magistrów, co stanowi nieco ponad 7% ogółu nauczycieli akademickich na całym toruńskim uniwersytecie.

Ponadto na Wydziale zatrudnieni są pracownicy administracyjni (20) i 5 pracowników bibliotecznych.

Jest powodem satysfakcji dla toruńskiego, prawniczego środowiska akademickiego, że pomimo ogromnych zobowiązań dydaktycznych, jakie Wydział Prawa i Administracji przyjął świadomie na siebie kilka lat temu, nie osłabło ani na chwilę tempo badań naukowych. Tylko w ostatnich trzech latach opublikowano 85 monografii, a łączna liczba wszystkich publikacji wyniosła 903 pozycje. Stąd nie jest dziwne, że w rankingach ogólnopolskich ("Wprost", "Perspektywy") Wydział niezmiennie zjamuje czwartą albo nawet trzecią pozycję w kraju.

Wydział posiada kategorię I w klasyfikacji KBN.

Źródło: http://www.law.uni.torun.pl
© 2009 - 2024 Wykonanie Michał Rygielski
© 2009 - 2024 Michał Rygielski